تغذیه مناسب در زمان زردی نوزاد چیست؟

تغذیه مناسب در زمان زردی نوزاد چیست؟ رابطه‌ی بین زردی نوزاد و تغذیه مادر چیست؟ این سوالات بخشی از دغدغه‌های والدین در زمان بروز زردی نوزاد از نوع خفیف است. همانطور که می‌دانیم مادران هر آنچه در طول شبانه روز می‌خورند، در عصاره‌ی شیرشان نمایان شده و با شیردهی به بدن نوزاد منتقل می‌شود؛ بنابراین لازم است تاثیر تغذیه مادر بر زردی نوزاد مورد بررسی قرار گیرد؛ تا از احتمال تشدید علائم این عارضه با مصرف غذاهای مضر مطمئن شویم. در این مقاله با اصول تغذیه‌ مادر در دوران زردی نوزاد آشنا شده و می‌آموزیم چگونه با انتخاب غذاها و نوشیدنی‌های مختلف، می‌توان زردی نوزاد را رفع کرد؟ لطفا تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

اجاره دستگاه زردی نوزاد:انواع+کارکرد+مزایا و قیمت!

اهمیت تغذیه مادر برای زردی نوزاد

تغذیه‌ مادر برای درمان زردی نوزاد یکی از روش‌های درمان خانگی زردی نوزاد محسوب می‌شود. پزشکان همواره بر اهمیت تغذیه مادر در زمان زردی نوزاد، تاکید دارند؛ چرا که با تغذیه‌‌ی نوزاد از شیر مادر، تمامی عناصر غذایی مختلف در ترکیبات شیر به وی منتقل می‌شود.

با این حال برخی محققان معتقدند که هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد تغذیه مادر شیرده برای زردی نوزاد، تاثیر مثبت و یا منفی دارد؟ . با این وجود لازم است بررسی شود آیا زردی نوزاد ربطی به تغذیه مادر دارد؟ شیردهی چه تاثیری در درمان زردی نوزاد دارد؟ در ادامه به غذاهای مفید برای زردی نوزاد که لازم است در تغذیه‌ی مادران شیرده گنجانده شود، اشاره خواهیم کرد.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: زردی در نوزادان و انواع آن

تاثیر شیردهی مادر در درمان زردی نوزاد

علائم زردی نوزاد معمولا 2 تا 3 روز پس از تولد ایجاد شده و در صورتی که خفیف باشد و درمان خاصی برای آن صورت نگیرد؛ با تکامل کبد و قبل از رسیدن نوزاد به سن 2 هفتگی برطرف می‌شود. همانطور که می‌دانیم زردی در نوزادان تازه متولد شده به دلیل کبد نابالغ و میزان بالای بیلی روبین در جریان خون، بسیار شایع می‌باشد؛ اما معمولا درمان آن، با رعایت یکسری نکات در تغذیه‌ی مادران شیرده آسان است.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: زردی فیزیولوژیک

در این بین شیردهی منظم به نوزاد یکی از بهترین و موثرترین روش‌های درمان زردی نوزاد در منزل است. زردی در نوزادان نارس شایع‌تر است؛ برای جبران این نارسایی باید حداقل 8 تا 12 بار در روز در چند روز اول از نوزاد خود شیر دهید. این به شما کمک می‌کند تا شیر کافی تولید کنید و سطح بیلی روبین کودک را پایین نگه دارید و به خوبی هیدراته نگه دارید.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: نحوه صحیح شیردهی به نوزاد

در این بین مصرف برخی مواد غذایی و میوه‌ها موجب افزایش شیر مادر و طبع سرد آن می‌شوند. همانطور که می‌دانیم طبع شیر سرد است؛ بنابراین با شیردهی مکرر و منظم به نوزاد، دفع او نیز بیش‌تر خواهد شد. در این شرایط شاهد کاهش علائم زردی نوزاد، دفع بیلی روبین اضافی خون و درمان زردی در بدن نوزاد خواهیم بود. لازم به ذکر است در صورتی که شیر مادر کم باشد، می‌توان با مشورت پزشک متخصص در دفعات کم از شیر خشک استفاده کنید.

تغذیه مناسب در زمان زردی نوزاد

تغذیه مادر برای رفع زردی نوزاد چه باید باشد؟ 

وظیفه اصلی کبد حذف سموم و سلول‌های آسیب دیده خون از بدن است؛ هنگامی که این فرآیند قطع شود، ماده‌ای زائد به نام بیلی روبین شروع به تجمع می‌‎کند. غلظت بالای بیلی روبین در خون و عدم دفع به موقع آن می‌تواند منجر به بیماری زردی نوزاد شود. یک رژیم غذایی سالم و متعادل می تواند به کبد در درمان زردی با جلوگیری از عود مجدد آن کمک کند.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: نقش بیلی روبین در زردی نوزاد

یکی از مهم‌ترین نکاتی که درباره‌ کیفیت تغذیه مادر برای زردی نوزاد مطرح می‌شود، این است که مادران شیرده باید از غذاهای سردی و معتدل استفاده کنند و در عوض از مصرف مواد غذایی با طبع گرمی پرهیز داشته باشند.

در سایت Medicover Hospital به تغذیه مناسب در زمان زردی نوزاد اشاره شده است که در ادامه به بیان آن می‌پردازیم. این برنامه‌های غذایی به شدت زردی، شرایط پزشکی و زمینه‌ای بیمار بستگی دارد؛ در اینجا لیستی از غذاها و نوشیدنی‌های مصرفی برای بیماران مبتلا به زردی ارائه می‌گردد.

آب

نوشیدن آب کافی به میزان حداقل دو لیتر در روز موجب بهبود عملکرد کبد و علائم زردی می‌شود. توصیه می‌شود روزی حداقل 8 لیوان آب بنوشید؛ چرا که این امر موجب تسهیل در خروج سموم زردی می‌شود. با این حال نیاز روزانه به این ماده کاملا فردی بوده و باید مطمئن باشید که میزان آب دریافتی برای شما مناسب است. در صورت تمایل می‌توانید یک قاشق چای خوری لیموترش تازه یا آب انگور به آب اضافه کنید؛ زیرا مقدار بیش‌تری از آنتی اکسیدان‌ را برای کبد فراهم می‌کنند.

سبزیجات تازه

سبزیجات برگ سبز و تازه به دلیل اینکه جاوی آنتی اکسیدان و مواد مغذی هستند، می‌توانند از کبد محافظت کرده و از بروز زردی جلوگیری کنند. سبزیجاتی چلیپایی، کلم بروکلی، هویج، کلم پیچ و اسفناج که دارای ویتامین‌های گروه A و C بوده و برای بهبود علائم زردی نوزاد مناسب هستند. همچنین فیبر موجود در آن‌ها به هضم غذا و خروج بیلی روبین و صفرا از کبد کمک می‌کنند. از سایر سبزیجات مفید برای زردی نوزاد، می‌توان گوجه، سیب زمینی شیرین، سیر، زنجبیل، چغندر، سبزی کولارد و اسفناج را نام برد.

میوه‌ها

طبق تحقیقات صورت گرفته قرار دادن میوه‌های حاوی ویتامین C و دارای طبع سرد، در تغذیه مادر برای زردی نوزاد موثر است. به عنوان مثال مرکباتی مانند لیمو، لیموترش و پرتقال از تولید بیلی روبین جلوگیری می‌کنند. آنتی اکسیدان‌های موجود در خیار، نارنگی، سیب سبز و هندوانه و پاپایا در فرآیند سم زدایی و پاکسازی کبد موثر بوده و از این طریق به جلوگیری از زردی کمک می‌کنند.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: آب هندوانه برای زردی نوزاد مفید است یا مضر؟

میوه‌هایی مانند گلابی، انگور و آناناس به رفع زردی در نوزاد کمک می‌کند؛ همچنین انار و آلبالو خاصیت خون سازی و تصفیه‌ی خون را دارند و به دفع سموم از بدن شما کمک می‌کنند. نارگیل منبع کامل اسید آمینه است و در پاکسازی کبد موثر عمل می‌کند؛ در این دوران سعی کنید از شیر نارگیل به جای شیر گاو استفاده کنید.  همچنین زغال اخته، شاه توت، بلوبری، کدو حلوایی و آووکادو از سایر میوه‌هایی هستند که مصرف آن‌ها در درمان زردی توصیه می‌شود.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: معرفی میوه‌های مفید برای زردی نوزاد

غلات

غلات سرشار از حاوی آنتی اکسیدان و مواد معدنی و مغذی برای کبد بوده؛ برخی از آن‌ها همچون گندم، جو، ذرت، برنج، برنج قهوه‌ای و بلغور جوی دو سر منبع غنی از فیبر می‌باشند و به تجزیه‌ی مواد غذایی و دفع بهتر سموم از بدن کمک می‌کنند. همچنین غلات سرشار از بتاگلوکان هستند و بر روی بهبود عملکرد کبد تاثیرگذار عمل می‌کنند. 

قهوه و چای

قهوه و دمنوش‌های گیاهی سرشار از آنتی اکسیدان هستند و به فرآیند هضم کمک می‌کنند؛ همچنین قهوه خطر ابتلا به سرطان و فیبروز کبد را کاهش می‌دهد.

آجیل و حبوبات

آجیل مانند انواع مغزها و حبوبات مانند نخود سرشار از آنتی اکسیدان‌، ویتامین E و اسید فنولیک هستند؛ همچنین فیبر و چربی‌های سالم موجود در آن‌ها به عملکرد صحیح کبد کمک می‌کند.

مکمل‌های غذایی

برای مصرف مکمل‌های غذایی در دوران شیردهی، بهتر است با پزشک متخصص مشورت داشته باشید. به عنوان مثال مصرف مولتی ویتامین می‌تواند در تامین نیازهای روزانه‌ و مواد معدنی جهت ارتقای سلامت و بهبود عملکرد کبد موثر باشد؛ همچنین مصرف منیزیم و ویتامین D در دوران شیردهی بسیار مهم و حیاتی است.

تحقیقات ثابت کرده مصرف مکمل‌های پروبیوتیک از طریق کاهش میزان بیلی روبین اضافی و دفع آن از بدن، به بهبود و رفع سریع علائم زردی در نوزادان کمک می‌کنند. گنجاندن ورزش منظم و خواب کافی نیز می‌تواند تاثیرات یک رژیم غذایی سالم را افزایش دهد.

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: 7 خوراکی ضد زردی نوزاد

غذاهای مضر در زمان زردی نوزاد

در مقابل غذاهای مفید برای درمان زردی نوزاد، انواع خاصی از مواد غذایی وجود دارند که برای کبد و سیستم گوارشی مضر هستند. توضیه می‌شود در دوران شیردهی از مصرف آن‌ها خودداری و در عوض رژیم غذایی با خاصیت هضم آسان و موثر در بهبود عملکرد کبد را گنجانید؛ در ادامه به برخی از غذاهای مضر برای زردی نوزاد اشاره می‌کنیم:

غذاهای تند ، شور و فست فودی

در دوران شیردهی از مصرف غذاهای فرآوری و کنسرو شده خودداری کنید؛ چرا که رژیم غذایی مملو از سدیم و نمک می‌تواند موجب آسیب کبد شود. در این دوران همواره بر لزوم پرهیز از غذاهای سرخ شده، تند، شور و یا مشخصا غذاهایی مانند کباب، فست فود، سس‌های تند که حاوی چربی‌های اشباع شده و ادویه فراوان هستند و بر روی طعم شیر مادر تاثیر می‌گذارند؛ تاکید شده است.

غذاهای چرب

در صورت امکان غذاهای کامل بخورید و مصرف گوشت‌های چرب را محدود کنید؛ همچنین غذاهای سرخ شده و پرچرب باید در حد اعتدال مصرف شوند. توصیه می‌شود از مصرف چربی‌های کاملاً اشباع مانند آن‌هایی که در لبنیات و گوشت قرمز یافت می‌شوند و پردازش آن‌ها برای کبد دشوارتر از چربی‌های غیراشباع است، اجتناب شود. بادمجان و غذاهایی همچون کله پاچه نیز، موجب تشدید علائم زردی شده و مصرف آن‌ها توصیه نمی‌شود.

گوشت گاو و خوک حاوی اسیدهای آمینه حیوانی و چربی هستند. هضم آن‌ها دشوار است و ممکن است موجب آسیب به کبد شوند. مطالعات نشان داده گوشت‌های بدون چربی مانند مرغ یا پروتئین‌های گیاهی مانند حبوبات جایگزین مناسبی برای تامین پروتئین باشند.

غذاهای دریایی خام و یا حاوی جیوه

ماهی و صدف خام (یا نیم پز) ممکن است حاوی سمومی باشد که به کبد و سایر اندام‌های گوارشی بدن آسیب برساند. همچنین این مواد غذایی در این حالت می‌تواند حاوی ویروس، باکتری با انگل‌هایی باشند که موجب آلودگی کبد شود. همچنین جیوه موجود در برخی از ماهی‌ها می‌تواند برای سلامت جنین مضر باشد؛ بنابراین، زنان باردار باید از مصرف ماهی‌هایی مانند تن ماهی‌، کوسه و شاه‌ماهی خودداری کنند.

غذا و نوشیدنی‌های پر قند

شکر تصفیه شده و سایر اشکال آن به صورت فرآوری شده، همگی می‌‌توانند به تجمع چربی در کبد کمک کنند؛ بنابراین توصیه می‌شود برای بهبود عملکرد کبد، مصرف قند بیش از حد را کاهش دهید. قند زیاد موجب افزایش فعالیت کبد برای هضم آن می‌شود. مقادیر بیش از حد کافئین و قند می‌تواند موجب بروز زردی شوند. بهتر است در رژیم غذایی خود میوه یا ماست کم‌چرب را جایگزین کنید؛ همچنین باید مصرف نوشابه و سایر نوشیدنی‌های حاوی کافئین یا شیرین کننده‌های مصنوعی محدود شود.

نوشیدنی‌های الکلی

امروزه اثرات مخرب مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی بر روی ساختار و عملکرد کبد خصوصا در زمان شیردهی به نوزاد بر کسی پوشیده نیست. توصیه می‌شود تا زمانی که یرقان به طور کامل از بین نرفته است؛ از مصرف الکل مصرف کنید زیرا برای کبد بسیار خطرناک است و می‌تواند به آن آسیب بیشتری وارد کند.

ادویه جات

ادویه جاتی مانند فلفل، دارچین، زنجبیل و سیر می‌تواند موجب تشدید علائم زردی شود؛ همچنین مصرف پیاز خام نیز توصیه نمی‌شود. حتی المقدور از مصرف ادویه‌های نام برده در غذا خودداری شود؛ لازم به ذکر است که مصرف پیاز به صورت پخته مشکلی ندارد. طبع زعفران گرم است و بهتر است در دوران شیردهی استفاده از این ماده غذایی کنترل شود.

غذاهای کنسرو شده و دودی

اغلب گوشت‌ها و سبزیجات کنسرو شده حاوی مقادیر زیادی از مواد نگهدارنده هستند. این نگهدارنده‌ها معمولا به اشکال نمکی نیترات و سولفات بوده و موجب کاهش آب بدن می‌شوند. با افزایش نمک در بدن، آب بدن کاهش یافته و فرآیند هضم یا متابولیسم دشوار می‌شود.

میوه‌ها و مواد غذایی با طبع گرم

همواره باید در نظر داشته باشید مادران شیرده باید از خوردن میوه‌ها و مواد غذایی با طبع گرم خودداری کننند؛ در عوض می‌توان مصرف میوه‌ها با طبیعت سرد و مواد غذایی معتدل را در رژیم غذایی وی گنجاند. رژیم غذایی سرشار از گوشت موجب اختلال در سیستم گوارش و کاهش توانایی بدن شما برای حذف سموم خواهد بود. خرما طبع گرم دارد و بهتر است در خوردن آن جانب تعادل رعایت شود. توصیه می‌شود در دوران شیردهی برای جلوگیری از تشدید زردی نوزاد مصرف خرما همراه با شیر سرد باشد.

مواد غذایی مانند کاچی، گوشت بوقلمون، بادام زمینی، بادام کوهی، توت، کنجد، گلاب، بادمجان، پسته، آبگوشت، عسل و تخم‌مرغ بهتر است توسط مادران شیرده مصرف نشوند. ماست از جمله مواد غذایی با طبع سرد است و با متعادل نگه داشتن طبع مادر می‌تواند به رفع زردی نوزاد کمک کند؛ سایر مواد غذایی مانند چای، ماهی، دوغ و شیر بز طبع سرد دارند. غذاهایی مانند فرنی، شیر برنج، کشک بادمجان، موز، عدس و کاسنی از غذاهای معتدل بوده و در رژیم غذایی مادر می‌توانند گنجانده شوند.

برخی از گیاهان دارویی و دمنوش آن‌ها می‌تواند برای مادران شیرده یا باردار مضر باشد؛ لطفا قبل از مصرف هرگونه دمنوش یا عرقیات، با پزشک متخصص مشورت کنید. در عین حال برخی تحقیقات ثابت کرده گیاهان دارویی مانند خاکشیر و عرقیاتی همچون کاسنی یا شاه تره برای درمان زردی نوزاد مفیدند؛ با این حال در مصرف آن‌ها در حالت اعتدال داشته باشید. مصرف شیرخشت و ترنجبین به صورت مخلوط به کاهش علائم زردی نوزاد کمک می‌کند.

اهمیت تغذیه مادر برای زردی نوزاد در دوران بارداری

رژیم غذایی مفیدی که در بالا به آن اشاره شده را می‌توان در دوران بارداری نیز رعایت کرد؛ این مار شاید از بروز زردی نوزاد پس از تولد جلوگیری نکند اما تا حد زیادی در کاهش عوارض این بیماری خواهد کاست. ضمنا لازم است از مصرف مواد غذایی مضر برای زردی نوزاد نیز در این دوران خودداری کرد.

نتیجه گیری

در این مقاله به اهمیت تغذیه‌ی مادر در زمان زردی نوزاد پرداختیم و دانستیم چگونه می‌توان با رعایت رژیم غذایی مطلوب، موجب افزایش کیفیت شیر مادر شد. به خاطر داشته باشید  که شیردهی مطلوب و مداوم به نوزاد، اصلی‌ترین فاکتور جهت رفع زردی و بهبودی زودهنگام او می‌باشد و عوامل مختلفی همچون تغذیه، درجه زردی و وضعیت بدن نوزاد در اینکه زردی نوزاد چقدر طول می‌کشد، تاثیر دارند.

بهتر است مادران شیرده در طول دوران زردی نوزاد نسبت به افزایش کیفیت رژیم غذایی خود اقدام کنند؛  اغلب توصیه شده به داشتن دفتر خاطرات غذایی به عنوان یک راه عالی برای مبارزه با زردی شده است. در صورتی که زردی نوزاد بیش از 2 هفته به طول انجامید؛ به پزشک مراجعه کرده تا آزمایشات لازم در خصوص بررسی فاکتورهای علت زردی نوزاد انجام شوند. 

پیشنهاد می‌کنم این مطلب را مطالعه کنید: عوارض زردی نوزاد

زردی ناشی از شیر مادر چیست و چگونه درمان می‌شود؟

زردی نوزاد | رایج‌‌ترین مشکل تازه متولد شده‌ها