دستگاه زردی نوزاد (فتوتراپی) + نحوه استفاده از انواع آن

زردی نوزاد چیست؟

زردی نوزاد  اغلب به علت افزایش سطح بیلی‌روبین در خون نوزاد ایجاد می‌شود. و موجب تغییر رنگ چشم و بدن نوزاد به رنگ زرد می‌شود. اکثر نوزادانی که از هفته ۳۵ حاملگی به بعد متولد می‌شوند، به زردی نوزادی مبتلا نمی‌شوند. در اکثر موارد، زردی نوزاد با روش‌های درمانی پزشکی و خانگی  بهبود می‌یابد. این بیماری به نوزاد به معنای خطری برای سلامتی نیست و در اغلب موارد بهبود پیدا می‌کند. با این حال، در موارد نادر و در صورت افزایش خطر زردی شدید، نوزاد باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد.

علائم زردی نوزاد

1.  تغییر رنگ پوست و چشم
2.  زردی مخاط و زبان
3. بی‌حالی و خستگی
4. تغذیه ضعیف
5. تب

درمان زردی نوزاد

زردی نوزاد باید طی دو هفته ابتدایی، درمان بشود. درمان نوزاد به علت زردی، سطح بیلی‌روبین و سن نوزاد بستگی دارد. زردی خفیف پس یک الی دو هفته که بدن نوزاد از بیلی‌روبین اضافه خلاص می‌شود، از بین می‌رود. در نوزادان شیرخوار، مادر باید بیشتر از حالت معمول به نوزاد شیر بدهد. در مواردی که نوزاد نتواند به حد کافی شیر مادر را بخورد، احتمال دارد که پزشک مکمل‌های مایع  تجویز کند.

یکی از روش‌های درمان زردی شدید، نور درمانی است. فتوتراپی از یک نور قابل دیدن (مرئی) برای درمان زردی شدید در دوران نوزادی استفاده می‌کند.

تقریبا 85% از نوزادان نارس و 60% از نوزادانی که نارس نیستند به صورت بالینی زردی آشکار را نشان می‌دهند که سابقاً در روز سوم ظاهر می‌شد، در روز پنجم تا هفتم به اوج خود می‌رسید و در نوزادان غیر نارس تا روز چهاردهم و در نوزادان نارس تا روز بیست و یکم حل می‌شود. در این روش نوزاد با پوشش کمی بر روی پوستش، زیر نور دراز می‌کشد.

پرتو نور بیلیی‌روبین را به حالتی تبدیل می‌کند که می‌تواند به راحتی از بدن دفع شود. ممکن است از پتوهای نور درمانی (بیلی‌بلنکت) هم استفاده شود. درمان فتوتراپی به منظور جلوگیری از اثرات عصبی بیلی‌روبین آزاد در خون که از دلایل زردی است، انجام می‌گیرد. فوتوتراپی یک روش امن و موثر برای کاهش و جلوگیری از ازدیاد مقدار بیلی‌روبین است و نیاز به تعویض خون نوزاد را کم می‌کند.

معرفی انواع دستگاه زردی نوزاد

برای درمان زردی نوزاد، از دو دسته فتوتراپی و فیبر نوری استفاده می‌شود که هرکدام مزایای خاص خود را دارد. اما دستگاه‌های فیبر نوری هنوز به طور گسترده در ایران رایج نیستند.

دستگاه زردی نوزاد (فتوتراپی)

دستگاه فتوتراپی به کاهش بیلی‌روبین در خون نوزاد پرداخته و این ماده را به عناصر جزئی‌تر تبدیل کرده و از طریق ادرار و مدفوع نوزاد دفع می‌کند. نوزادان با زردی نوزادی اغلب تحت درمان با این دستگاه قرار می‌گیرند و در موارد نادری که بهبود نیافته، نیاز به بستری شدن و تعویض خون ممکن است وجود داشته باشد.

در این روش نوزاد در معرض یک نوع خاص نور مرئی قرار داده می‌شود که آبی به نظر می‌رسد اما ممکن است در طیف سبز تا آبی باشد. این نور جذب پوست می‌شود اما به پوست آسیب نمی‌رساند و ممکن است چند روز نیاز به تداوم داشته باشد.

از آنجایی که باید نوزاد تا حدی برهنه شود تا اکثر سطح پوست در معرض نور باشد، ممکن است لازم باشد نوزاد را به یک انکوباتور منتقل کنید تا دمای بدنش حفظ شود و از پنل‌های بیمارستانی استفاده می‌شود. این روش به دلیل نیاز به انکوباتور، هزینه بیشتری نسبت به سایر روش‌ها خواهد داشت و اغلب در درمانگاه‌ها و تحت نظارت مستقیم پزشک انجام می‌شود.

توصیه می‌شود که فتوتراپی مرسوم تنها برای نوزادانی که در معرض زردی همولیتیک هستند (شامل پادتن‌ها و…) استفاده بشود. همچنین توصیه می‌شود که که واحد فتوتراپی دستگاه رفع زردی نوزاد بالای انکوباتور و در فاصله سی سانتی متری بیمار (بسته به شدت و نوع درمان) قرار داده شود.

دستگاه زردی نوزاد خانگی (تا شو)

دستگاه‌های فتوتراپی رفع زردی خانگی نوزاد همان دستگاه‌های تا شو هستند که به والدین اجازه می‌دهند در منزل و تحت نظر پزشک فرزند خود را درمان کنند. هنگام استفاده از این دستگاه‌ها باید از جایگاه درست آن اطمینان حاصل نمایید.

دستگاه فتوتراپی تونلی

دستگاه‌های تونلی به صورت یک سقف با ردیف‌های ال‌ای‌دی طراحی شده است.  این دستگاه‌ها هم در دسته فتوتراپی قرار می‌گیرند، سر نوزاد از این دستگاه‌ها بیرون می‌ماند و برای محافظت از چشم‌ها نیازی به چشم‌بند نداریم.

دستگاه فتوتراپی محفظه ای

دستگاه‌های محفظه‌ای هم از همین دست هستند و با کمک نور فلوئورسنت نوزادان غیر نارس و دارای زردی غیر حاد را درمان می‌کند. نور تابشی از تمام جهات به نوزاد می‌رسد و برای جلوگیری از آسیب چشم نوزاد باید از چشم‌بند استفاده شود.

دستگاه‌های فتوتراپی در مجموع از نور فلوئورسنت یا دیودهای ال‌ای‌دی استفاده می‌کنند. هزینه تهیه دستگاه‌های تاشو یا خانگی کمتر از باقی این مدل‌هاست؛ سپس دستگاه‌های تونلی و بعد مدل محفظه‌ای و پنل‌های بیمارستانی همراه با انکوباتور به ترتیب قیمت‌های بیشتری دارند.

درمان زردی نوزاد با فیبر نوری

این نوع دستگاه رفع زردی نوزاد که بیلی‌تخت‌ها، بیلی‌پدها و بیلی‌قنداق‌ها را شامل می‌شود برای درمان نوزادان نارس و غیر نارس مناسب است. در این روش از نور لامپ‌های هالوژنی استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها تجربه بهتری برای والدین به ارمغان خواهد آورد چرا که دسترسی بهتری برای شیردهی و تعامل با نوزاد خواهند داشت.

بیلی تخت ها

این واحدهای فیبر نوری می‌توانند در بیشتر تخت‌های نوزاد بیمارستانی جا بگیرند. نور دقیق که با کم‌ترین فاصله از پوست نوزاد منتشر می‌شود، تاثیر این درمان را بیشتر می‌کند. از آنجایی که این نوع درمان نمی‌تواند همراه با انکوباتور یا به صورت تلفیقی با نورهای فتوتراپی مرسوم استفاده شود، توصیه می‌کنیم که در نوزادانی با زردی فیزیکی که نیاز به هیچگونه مراقبت‌های خاص دیگری ندارند، استفاده شود.

این فیبرهای نوری همراه با پتوهای فیبر نوری نرم استفاده شوند؛ به طور صحیح زیر نوزاد جایگذاری شده و اطمینان حاصل کنیم که روشن‌ترین سطح آن نزدیک پوست نوزاد قرار گرفته باشد. این نوع پدها گرما تولید نمی‌کنند و بر دمای محیط تاثیری نمی‌گذارند.

بیلی پد ها

این فیبرهای نوری مشابه با بیلی‌تخت‌ها هستند اما محفظه سفتی ندارند. همین موجب می‌شود که بتوانند درون یک تخت یا انکوباتور جای بگیرند. برای نوزادان نارس یا غیر نارس دو سایز مختلف وجود دارد. این پدها می‌توانند به تنهایی یا همراه با فوتراپی‌های بالای سر (واحدهای ال‌ای‌دی) استفاده شوند. بیلی‌پدهای نرم و پدهای آشیانه‌ای به طور خاص برای استفاده همراه با فتوتراپی طراحی شدند. پارچه استفاده شده در آن‌ها نور را از خود عبور می‌دهند.

بیلی قنداق ها

این فیبرها با هدف تمرکز بیشتر نور بزرگی از بدن توسط هر کدام از بخش‌های آن طراحی شده‌اند و به صورت یک قنداق ارتجاعی که دور نوزاد را می‌گیرد، یا دو بخش که رو و پشت نوزاد را می‌پوشاند، ساخته می‌شود. این دستگاه به حفظ رابطه مادر و فرزندی کمک شایانی می‌کند و اجازه شیردهی و ارتباط رودررو را به والدین می‌دهد. این نوع فیبرها در دو صورت قنداق و کیف ارائه می‌شوند.

انواع واحدهای چندتایی

این واحدهای بیمارستانی زمانی استفاده می‌شوند که مقدار بیلی‌روبین خون نزدیک به حد تعویض خون نوزاد رسیده باشد و شامل این موارد است:

• فتوتراپی تک نور یا تک واحدی (یک واحد ال‌ای‌دی کوچک یا استاندارد)
• فتوتراپی دو نور یا دو واحدی (دو واحد ال‌ای‌دی کوچک یا استاندارد یا یک واحد ال‌ای‌دی کوچک یا استاندارد و یک فتوتراپی پتویی، بیلی‌بلنکت‌)
• فوتوتراپی سه نور یا سه واحدی (سه واحد ال‌ای‌دی کوچک یا استاندارد یا دو واحد ال‌ای‌دی کوچک یا استاندارد و یک فتوتراپی پتویی، بیلی‌بلنکت‌)

در این واحدهای چندتایی، استفاده از فتوتراپی پتویی یا بیلی‌بلنکت‌ها تاثیر بیشتری خواهد داشت.

نکاتی برای استفاده از دستگاه های فتوتراپی

1. تمام درمان‌های فتوتراپی و فیبر نوری باید تحت نظر پزشک انجام بگیرد!
2. تمام واحدهای رفع زردی نوزاد باید تمام مدت در بالاترین شدت تنظیم شده باشد، بدون توجه به تعداد واحدهایی که استفاده می‌شود. با این روش مطمئن می‌شویم که مقدار نور آبی کافی توسط دیودهای دستگاه فرستاده می‌شود. 
3. لطفاً جدول بیلی‍روبین را با توجه به سن بارداری، وزن، احتمال عفونت، همولیز (انحلال گلبول‌های قرمز)، اسیدوز (کم شدن پی‌اچ خون و بافت‌ها)، اختناق، افزایش آلبومین و… انتخاب کنید، چرا که وجود عوامل خطر احتمال آسیب مغزی ناشی از زردی را افزایش می‌دهد.
4. علائم بی‌حالی یا ضعف تغذیه را تحت نظر داشته باشید.
5. به طور ساعتی مقدار و تعداد منبع‌های نور را مستند کنید.
6. برای بررسی جدول بیلی‌روبین از نوزاد نمونه خون بگیرید. به یاد داشته باشید که در زمان نمونه‌گیری منبع‌های نور خاموش باشند.

دستگاه فتوتراپی چیست؟

دسگاه فتوتراپی یا دستگاه زردی یکی از تجهیزاتی است که برای درمان بیماری زردی نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه متشکل از لامپ‌هایی با طول موج خاص است که با تابش به سطح پوست بدن به تجزیه بیلی‌روبین اضافی کمک کرده و دفع آن را برای نوزاد راحت‌تر می‌کند؛ با خارج شدن بیلی‌روبین اضافی از بدن زردی نوزاد کاهش می‌یابد. این دستگاه انواع مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

انواع دستگاه فتوتراپی

دستگاه‌های فتوتراپی را اغلب بر اساس شکل ظاهری و نوع لامپ به کار رفته در آن تقسیم بندی ‌می‌کنند.

انواع دستگاه فتوتراپی بر اساس نوع لامپ

1- دستگاه فتوتراپی با نور معمولی

در این نوع از دستگاه‌ها از لامپ‌های فلورسنت که دارای طول موج 450 تا 550 نانومتر است استفاده می‌شود. البته از لامپ‌های ال ای دی هم در این دستگاه استفاده می‌شود و مزیت‌هایی نسبت به لامپ‌های فلورسنت دارند که عبارت است از:

• طور عمر طولانی‌تر
• راندمان نوری بالاتر
• شدت گرمای کم‌تر و عدم آسیب به نوزاد

2- دستگاه فتوتراپی با فیبر نوری

در این نوع از دستگاه از لامپ‌های تنگستن هالوژن استفاده می‌شود. طول موج این لامپ‌ها 430 تا 550 نانومتر است. از مزیت‌های این دستگاه نسبت به دستگاه فتوتراپی با نور معمولی می‌توان به انتقال یکنواخت نور، گرمای کم‌تر و احساس راحتی بیش‌تر نوزاد اشاره کرد. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که این نوع دستگاه نسبت به نمونه دیگر گران‌تر است و فضای بیش‌تری را اشغال می‌کند، همچنین به دلیل وزن بالا به آسانی قابل حمل نیست.

انواع دستگاه فتوتراپی بر اساس شکل ظاهری

دستگاه‌های فتوتراپی با نور معمولی بر اساس شکل ظاهری به سه دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:

1- دستگاه فتوتراپی تاشو

2- دستگاه فتوتراپی تونلی یا سه بعدی

3- دستگاه فتوتراپی محفظه ای، چهارپایه ای یا تک بعدی

مزایای استفاده از دستگاه زردی (فتوتراپی)

استفاده از دستگاه فتوتراپی یکی از روش‌های درمانی است که اغلب پزشکان با توجه به میزان بیلی‌ روبین خون نوزاد، درجه زردی و سن و وزن نوزاد آن را تجویز می‌کنند. از مزایای استفاده از این روش درمانی می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:

• اثربخشی سریع
• عدم آسیب به نوزاد
• کاهش خطر عوارض زردی نوزاد

عوارض استفاده از دستگاه زردی

آگاهی از عوارض زردی نوزاد از جمله موضوعات مهمی است که در فرآیند درمان این بیماری، والدین باید به آن توجه کنند. با شروع علائم بیماری، انتخاب درمان متناسب با درجه زردی نوزاد از نکات اساسی است. شما می‌توانید با اجاره‌ی دستگاه زردی نوزاد در کشور به درمان به موقع زردی نوزاد خود اقدام کنید.

کبد نابالغ نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی‌تواند بیلی روبین را به اندازه کافی سریع حذف کند و این قضیه باعث تجمع این ماده در خون می‌شود؛ در نهایت افزایش غلطت بیلی روبین در خون موجب بروز زردی خواهد شد. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد، زردی فیزیولوژیک نامیده می‌شود و به طور معمول در روز دوم یا سوم زندگی ظاهر می‌گردد.

درجه ی زردی خطرناک در نوزادان

درجه زردی نوزاد باید چند باشد؟ درجه خطرناک زردی نوزاد چند است؟

اگر به تازگی صاحب فرزند شده‌اید احتمالا متوجه شایع بودن زردی در میان نوزادان شده‌اید.  زردی یک عارضه است که به دلیل بالا رفتن سطح بیلی روبین در بدن ایجاد و منجر به زرد شدن پوست نوزاد می‌شود.

بیلی روبین ماده‌ای است که به طور طبیعی در بدن همه انسان‌ها وجود دارد و مقدار اضافی آن در کبد تجزیه و از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌گردد. کبد و دستگاه گوارشی نوزادان در مقایسه با انسان بالغ توانایی کافی برای تجزیه و دفع این ماده را ندارد؛ باقی ماندن این ماده در بدن موجب بالا رفتن درجه زردی در نوزادان می‌شود.

درجه زردی نوزاد با مشاهده علائمی چون زرد شدن پوست کودک مشخص می‌شود. در ادامه به بررسی روش‌های مختلف برای تشخیص درجه زردی نوزاد می‌پردازیم. ما به شما اطمینان می‌دهیم که با خواندن این مقاله می‌توانید درجه زردی نوزاد خود را کنترل کنید.

جدول درجه بندی زردی نوزاد

زردی نوزاد چند باشد خطرناک است؟

به طور کلی همانطور که پیش‌تر هم به این موضوع اشاره نمودیم میزان خطرناک بودن زردی نوزاد بستگی به عوامل مختلفی از جمله سن، وزن و شرایط فیزیکی کلی نوزاد دارد. اما عموما اگر میزان بیلی روبین خون نوزاد در روز سوم تولد بیش از 15 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد این یک درجه خطرناک از زردی نوزاد محسوب می‌شود البته برای نوزادان نارس این عدد به 10 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد. به این نکته توجه داشته باشید زمانی که درجه زردی نوزاد شما به این سطح رسید می‌بایست روش درمانی را پیش بگیرید که در سریع‌ترین زمان ممکن میزان زردی را کاهش دهد، چرا که اگر درجه زردی نوزاد به 25 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد می‌تواند منجر به آسیب‌های مغزی جبران ناپذیری شود.

علائم زردی شدید نوزاد

• زردی پوست و زردی چشم
• ادرار بسیار تیره
• مدوفع کم‌ رنگ
• خارش زیاد پوست
• بی‌حالی و کم اشتهایی
• تب
• درد شکم

شدت گرفتن هریک از علائم ذکر شده می‌تواند نشانه بالا رفتن درجه زردی نوزاد باشد.

زردی نوزاد تا چند روزگی خطرناک است؟

زردی در حالت عادی از سه روز پس از تولد نوزاد شروع و تا 1 الی 2 هفته ادامه پیدا می‌کند. در حالت عادی زردی در این بازه زمانی بهبود پیدا کرده و به طور کامل رفع می‌گردد، حال اگر بیش از دو هفته به طول بینجامد و یا با گذشت زمان علائم کاهش پیدا نکند در صورتی که اقدامات درمانی در جهت رفع این بیماری انجام نشود خطرناک است و می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی و جبران ناپذیری برای نوزاد گردد. همچنین اگر در همین بازه سه روزگی تا دو هفتگی نوزاد اگر میزان بیلی روبین خون به بالای 15 میلی‌گرم بر دسی لیتر برسد خطرناک است و باید به سرعت بررسی گردد و درمان شروع شود.

چگونه درجه زردی نوزاد را تشخیص دهیم؟

برای اندازه گیری میزان زردی نوزاد به تشخیص پزشک متخصص از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. 3 روش برای اندازه‌گیری میزان بیلی روبین خون و تشخیص درجه زردی در نوزادان وجود دارد که عبارتند از:

1- معاینه چشمی

گاهی پزشک در قدم اول از معاینه چشمی برای تشخیص زردی استفاده می‌کند، اگر پوست برخی نواحی از جمله شکم، زیر بغل، قفسه سینه، صورت و یا سفیدی چشم‌‌ها به رنگ زرد درآمده باشد برای مشخص شدن درجه زردی آزمایش خون را تجویز می‌کند.

2- دستگاه بیلی روبین متر

یکی دیگر از روش‌های اندازه گیری درجه زردی نوزاد استفاده از دستگاه بیلی روبین متر یا بیلی چک است. در واقع دستگاه بیلی روبین متر یکی از ابزارهای تشخیص درجه زردی نوزاد در خانه محسوب می‌شود.

برای اندازه‌گیری درجه زردی نوزاد با دستگاه بیلی چک، دستگاه را مقابل پیشانی نوزاد گرفته و منتظر بمانید تا عدد زردی روی نمایشگر ظاهر شود. این دستگاه یک نور با طول موج مخصوص به سطح پوست می‌تاباند و با بازتاب این نور به دستگاه عدد زردی را روی نمایشگر نمایش می‌دهد.

3- آزمایش خون

یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای اندازه‌گیری درجه زردی نوزاد انجام آزمایش خون است. در این روش معمولا از کف پای نوزاد نمونه خون دریافت می‌شود و پس از بررسی میزان بیلی روبین توتال خون عدد زردی مشخص می‌گردد. میزان خطرناک بودن این عدد با توجه به سن و وزن نوزاد توسط پزشک متخصص تشخیص داده می‌شود و درمان‌های لازم اتخاذ می‌گردد.

چگونه درجه زردی نوزاد را کاهش دهیم؟

در بسیاری از موارد زردی نوزاد به قدری خفیف است که نیازی به هیچ اقدام درمانی ندارد و پس از چند روز خود به خود بهبود پیدا می‌کند. برای جلوگیری از افزایش شدت زردی نوزاد، می‌بایست اقدامات درمانی لحاظ گردد. کاهش و درمان زردی نوزاد  به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. عوامل مختلفی از جمله شدت زردی، سن و وزن نوزاد در درمان زردی نوزاد تاثیر دارد. از جمله روش‌های موثر در کاهش و درمان زردی نوزاد عبارت است از:

شیردهی مکرر به نوزاد

یکی از اقدامات ساده و بسیار موثر برای درمان یرقان نوزاد شیردهی به صورت منظم و مکرر است. شیردهی مکرر باعث تحریک دستگاه گوارشی نوزاد می‌شود و عمل دفع را افزایش می‌دهد؛ بدین ترتیب بیلی روبین اضافی از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌گردد و میزان زردی نوزاد کاهش می‌یابد.

پیشنهاد می‌کنیم برای افزایش کیفیت شیردهی به نوزاد مقاله تاثیر تغذیه مادر در زردی نوزاد را بخوانید. همچنین اگر برای بار اول است که مادر شدن را تجربه می‌کنید و شیر دادن برایتان دشوار است به مقاله نحوه صحیح شیردهی به نوزاد مراجعه نمایید

فتوتراپی

استفاده از دستگاه فتوتراپی یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای زردی نوزاد است. نور مخصوصی که از دستگاه‌‎های فتوتراپی تابیده می‌شود سبب تجزیه بیلی‌ روبین اضافی خون می‌شود. بیلی روبین تجزیه شده از طریق ادرار و مدفوع دفع شده و موجب کاهش درجه زردی خواهد شد. استفاده از این دستگاه‌ها هم در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و هم در منزل امکان پذیر است.

برای استفاده از دستگاه فتوتراپی در منزل می‌توانید این دستگاه‌ها را برای مدت معینی اجاره کرده و سپس به شرکت مربوطه برگردانید. ایران زردی یکی از شرکت‌های معتبر در زمینه اجاره دستگاه زردی نوزاد می‌باشد. وجه تمایز ایران زردی با دیگر شرکت‌ها آموزش کامل نحوه استفاده از انواع دستگاه‌های زردی و ارائه مشاوره تلفنی به والدین در خصوص درمان زردی می‌باشد.

تعویض خون

در برخی موارد بدن نوزاد به هیچ یک از روش‌های درمانی جواب نداده و زردی آنقدر شدت می‌گیرد که می‌بایست تعویض خون انجام شود. تعویض خون نوزاد در بیمارستان، توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. خون فعلی نوزاد که دارای بیلی روبین اضافی است با خون سالم جایگزین می‌شود.

عوارض تعویض خون در نوزاد

اگرچه تعویض خون یک روش درمانی موثر برای درمان زردی در نوزاد است اما این روش ممکن است عوارضی هم به همراه داشته باشد. لازم به ذکر است که نوزادان نارس و نوزادانی که سابقه بیماری‌های زمینه‌ای از جمله بیماری‌های قلبی و کلیوی دارند و همچنین نوزادان مبتلا به عفونت بیش‌تر در معرض عوارض تعویض خون می‌باشند. از جمله عوارض تعویض خون عبارتند از:

• • انتقال بیماری‌های عفونی از جمله هپاتیت
  • ابتلا به واکنش‌های آلرژیک از جمله کهیر، تب، تنگی نفس
  • هیپوناترمی که عبارت است از کاهش سدیم خون که می‌‎تواند منجر به گیجی، تشنج و مرگ شود
  • هیپوگلیسمی که عبارت است از کاهش قند خون که می‌تواند منجر به تحریک پذیری، تشنج و مرگ شود
  • هیپوکلسمی که عبارت است از کاهش سطح کلسیم خون که می‌تواند منجر به اسپاسم عضلات و تشنج شود

راهکارهای کاهش عوارض تعویض خون نوزاد

رعایت چند نکته برای کاهش عوارض تعویض خون نوزاد توصیه می‌شود. این چند نکته عبارتند از:

• از ایمن بودن خون تزریقی اطمینان حاصل نمایید: خون تزریقی به نوزاد باید تمامی فاکتور‌های ایمنی را دارا باشد تا از انتقال عفونت و سایر بیماری‌ها به نوزاد  پیشگیری شود.
• انجام آزمایشات پیش از تعویض خون: پیش از تعویض خون می‌بایست آزمایشاتی از نوزاد گرفته شود؛ در صورت وجود بیماری یا مشکل زمینه‌ای تزریق خون انجام نگیرد و به طور کلی وضعیت سلامت نوزاد بررسی گردد.
• انتخاب مراکز و افراد متخصص: تعویض خون نوزاد باید در مراکز معتبر و توسط پزشکان و افراد متخصص صورت گیرد.

عوارض زردی نوزاد

در اثر افزایش بیلی روبین در خون، این ماده وارد مغز شده و در آن رسوب می‌کند. این شرایط منجر به انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین (Acute Bilirubin Encephalopathy) در مغز خواهد شد که در بخش زیر به تفصیل راجع به آن می‌پردازیم.

انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین

بیلی روبین برای سلول‌های مغزی سمی بوده و می‌تواند منجر به واکنش‌های التهابی و تخریب سلول‌های عصبی شود. همانطور که گفتیم اگر نوزادی درجات بالای زردی را داشته باشد، خطر عبور بیلی روبین در مغز او وجود دارد که به آن انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین می‌گویند.

درمان به موقع این بیماری می‌تواند از صدمات قابل توجه آن جلوگیری کند. اگر زردی نوزاد شما در 24 ساعت اول بعد از تولد ظاهر شود یا زردی فیزیولوژیک او بیش از 3 هفته طول بکشد، لازم است حتماً در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کنید.

اختلال عملکرد عصبی ناشی از بیلی روبین (Bilirubin-Induced Neurologic Dysfunction)  طیفی از اختلالات عصبی می باشد که شدت آن از فلج مغزی کره آتتوز کلاسیک (اختلال در حرکات و عملکرد عضلات) کمتر است. BIND بیشتر به سمیت عصبی بیلی روبین نسبت داده می‌شود. در این بیماری سطح بیلی روبین نسبت به مقدار آن در بیماری کرنیکتروس نوزاد کمتر می‌باشد و معمولا با اختلالات بینایی، حرکتی، شنوایی، تکلم، شناخت و زبان ظاهر می‌شود.

در سال ۱۹۹۹، الگوریتم امتیاز دهی اختلال عملکرد عصبی ناشی از بیلی روبین (BIND) توسعه یافت که امتیازات ۱، ۲ یا ۳ را برای نشان دادن ناهنجاری‌های خفیف، متوسط یا شدید در وضعیت ذهنی، تون عضلانی، تغذیه و گریه نوزاد اختصاص می‌دهد. هر چه امتیاز حاصل شده بالاتر باشد ریسک ابتلا به انسفالوپاتی و کرنیکتروس افزایش می‌یابد. این امتیازدهی می‌تواند به عنوان یک معیار تشخیص احتمال ابتلا به انسفالوپاتی و کرنیکتروس در نظر گرفته شود.

از علائم شروع ابتلا به انسفالوپاتی مغزی ناشی از رسوب بیلی روبین در مغز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تب و تشنج نوزاد
• مکث کوتاه در تنفس
• سخت بیدار شدن نوزاد
• تحریک پذیر شدن نوزاد
• گریه با صدای بلند و طولانی
• قوس شدن گردن و بدن به عقب
• اختلال در عملکرد ماهیچه‌های بدن
• بی حالی و بی‌قراری نوزاد به مدت طولانی
• ٱپیستوتونوس(کمانی شدن بدن و عقب رفتن گردن)
• تضعیف قدرت مکیدن و اختلال در غذا خوردن نوزاد
• زرد یا نارنجی شدن شدید نوزاد (شروع از سر و پیشروی به سمت پا)
• پوشک خیس یا کثیف کافی ندارد (حداقل ۴-۶ پوشک کاملا خیس در ۲۴ ساعت و ۳ تا ۴ مدفوع در روز به مدت چهار روز)

کرنیکتروس

در صورتی که انسفالوپاتی حاد ناشی از بیلی روبین باعث ایجاد آسیب دائمی به مغز شود؛ به آن سندرم کرنیکتروس می‌گویند. خطر ابتلا به کرنیکتروس در نوزادان با سطوح بیلی‌ روبین بیش از ۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر به طور قابل‌ توجهی افزایش داشته و پیامدهای آن عمدتا غیر قابل جبران است؛ به طوری که حدود ۵۰ درصد از نوزادان مبتلا به کرنیکتروس دچار مرگ می‌شوند و شیوع آن در کودکان نارس بیشتر است.

هر رویدادی که منجر به افزایش تولید بیلی روبین یا کاهش دفع آن شود، می‌­تواند منجر به هیپربیلی روبینمی و در نتیجه کرنیکتروس خواهد شد. مناطقی از مغز نظیر هسته‌های عصبی جمجمه‌ای، عقده‌های قاعده‌ای، هیپوکامپ و اجسام ژنیکوله بیشتر از سایر نقاط تحت تاثیر آسیب ناشی از بیلی روبین قرار هستند. وب سایت CDC WEB ARCHIVE یکی از منابع خارجی است که به علائم این بیماری پرداخته است.

این سندرم علائم زیر را به همراه خواهد داشت:

• نگاه دائمی رو به بالا
• از دست دادن شنوایی
• رشد نادرست مینای دندان
• حرکات غیر ارادی و کنترل نشده (فلج مغزی آتتوئید) ناشی از بیلی روبین می‌گویند.

کلام آخر

پیشرفت تکنولوژی توانسته در تمام زمینه‌ها کمک به سزایی به انسان کند. زردی کودکان که پیش از این با روش‌های خانگی نامطمئنی درمان می‌شد، امکان داشت جان نوزاد را در معرض خطر جدی قرار بدهد. امروزه با کمک دستگاه‌های مجهز می‌توان نوزادان را به سادگی و با خطر بسیار کم‌تری درمان کرد.

در سایت ایران زردی علاوه بر خرید این دستگاه‌ها، با روش دیگری به جز خرید هم می‌توانید از این تجهیزات استفاده کنید. اجاره کردن این فتوتراپی‌ها یا فیبرهای نوری می‌تواند راهکار خوبی برای شما باشد. برای خرید و اجاره دستگاه‌های درمان زردی نوزاد و یا هر گونه سوال یا ابهام در خصوص اجاره دستگاه فتوتراپی و یا درمان زردی نوزاد با کارشناسان ایران زردی از طریق شماره 09197981171 در تماس باشید.